Parmak emme, tırnak yeme, altına kaçırma, yalan söyleme, inatçılık, saldırganlık, kekemelik gibi davranış ve uyum bozuklukları çocuklarda sıklıkla görülüyor. Psikolog Ebru Özer Özkul, yanlış ebeveyn tutumları ve evlerdeki huzursuz ortamların bu tür sorunlara neden olabildiğini söyledi. Özkul ailelere önerilerde bulundu.

Çocuğumuzda uyum problemleri veya davranış bozukluğu varsa ne yapmalıyız? Ona karşı nasıl davranmalıyız? Psikolog Ebru Özer Özkul, çocuklarda görülen davranış ve uyum bozuklukları  ve bunların nedenleri konusunda önemli bilgiler verdi,

Çocukların bazı becerileri büyüme sürecinde yavaş yavaş kazandıklarını hatırlatan Ebru Özer Özkul, çocukta bir problem fark edildiğinde öncelikle bunun o gelişim dönemine uygun bir davranış mı, yoksa fizyolojik ya da psikolojik bir sorun mu olduğunun doğru tespit edilmesi gerektiğini söyledi. Davranışın sürekliliği ve yoğunluğunun davranış bozukluğu konusunda önemli bir gösterge olduğunu kaydeden Özkul; “çocuklarımız geniş ailemizin benzersiz mozaikleridir. 4 yaşındaki bir çocuk olmamış şeyleri olmuş gibi anlatabilir bu normaldir. Ama ilkokul çağına gelmiş bir çocuk bu davranışı gösterdiğinde uyum bozukluğundan söz edebiliriz.  Ya da çalma davranışından örnek verecek olursak; okul öncesi yaşlarda çocuklarda mülkiyet kavramı gelişmemiştir. Çocuk bir başkasına ait bir şeyi izinsiz alabilir, bu normaldir. Ama 12 yaşındaki bir çocuğun çalma davranışını bilmesini bekleriz” diye konuştu.

Tırnak yeme, altını ıslatma, kekemelik, gibi sorunların daha çok huzursuz ev ortamında ve baskıcı ailelerde büyüyen çocuklarda görüldüğünü kaydeden Psikolog Ebru Özer Özkul, çocuklarda görülen davranış ve uyum bozuklukları ile bunların çözümü konusunda şunları söyledi:

Parmak Emme

Çocuklarda en çok karşılaşılan davranış bozukluğudur. Çocuk ilk birkaç yıl parmağını emiyorsa bu normal. Fakat 7 yaşına gelmiş başparmağını deforme etmesine rağmen hala emiyorsa bu uyum bozukluğudur. Emme refleksi doğuştan karşılanması gereken bir refleks. Emme refleksinin giderilememesi buna sebep olabilir.  İki yaşına kadar emzik, biberon kullanmasına izin vermek gerekiyor. Eğer izin vermezsek ileriki yaşlarda da devam edebilir.

Ev ortamında yaşanan gerginlikler, yeni bir kardeşin doğması, okuldaki başarısızlık, terk etmeler, ayrılmalar, ölüm, travmalar, yer değiştirmeler, anneden ayrılma gibi durumlar çocuğun bu davranışına sebep olabilir.

Tırnak Yeme

3-4 yaşından sonra çocukların yüzde 33’ünde, erken ergenlik çağı çocuklarının yüzde 40-45’inde görülüyor. Ailede aşırı baskı, otoriter bir tutum, anne babanın geçimsizliği, evdeki sıkıntılı ve gergin ortam, çocuğun sürekli eleştirilmesi, azarlanması, kıskançlık gibi nedenlerden kaynaklanabilir. Aşırı ilgili koruyucu ailelerin çocuklarında da görülebiliyor. Öğrenilmiş bir davranış olarak da ortaya çıkabiliyor. Çocuk çevresinde ağabey, abla ya da aile büyüklerinden birinin tırnaklarını kemirdiğini görüyorsa bu davranışı örnek alabiliyor.

Alt ıslatma & Kaka Kaçırma

Tuvalet eğitimi almış çocuğun altını ıslatması da bir problemdir. Sebebi fiziksel ya da duygusal olabilir. Genetik faktör önemlidir. Eğer ebeveynlerden biri geçmişte altını ıslatma sorunu yaşamışsa çocukta görülme oranı yüzde 25, eğer her iki ebeveynin geçmişinde de böyle bir sorun varsa çocukta görülme olasılığı yüzde 65’tir. Altını ıslatan çocuğu öncelikle fiziksel bir problem olup olmadığının belirlenmesi için doktora götürmek gerekir.

Bazen çocuğun uykusu ağır olduğu için de altını ıslatabilir. Gece uyanamaz. Bu durumda onu uykuya dalmadan tuvalete götürmek ve gece uyandırmak gerekir.

Diğer yandan genetik geçiş, ağır uyku durumu  veya fiziksel bir sorun yoksa, 4 yaşını geçirmiş çocukların haftada 3-4 kez altını ıslatmasının psikolojik sebepleri olabilir. Bu durumda uzman yardımı alınmalıdır. Çocuğun ciddi duygusal sorunları var ama bunun altında yatan sebepler görülmezse tedavisi daha zor olur.

4 yaşını geçirmiş çocuklarda kaka kaçırma daha büyük bir sorundur. Anneye çok bağlı, daha inatçı, daha ketum çocuklarda görülür. Çocuk yetersiz eğitim nedeniyle bu alışkanlığı kazanamamış da olabilir. Eğer psikolojik nedenlerden kaynaklanıyorsa bu saldırgan bir tutumdur. Çocuk çok titiz bir anneyi cezalandırıyor, anneyle inatlaşmaya girmiş olabilir.

Yalan Söyleme

6 yaşına kadar çocuğun söylediği hayal ürünü şeyleri kabul etmemiz gerekir. Sonraki yaşlar bu bir davranış problemi olarak kabul edilir. Sebeplerine bakacak olursak; bazen bu öğrenilmiş bir davranış olarak ortaya çıkmaktadır. Anne baba yalan söylediği için, bazen kendi yalanlarına çocukları ortak ettikleri için çocukların da yalan söylediklerini görebiliyoruz. Çocuğa susması için ödül vaat etmek de onu yalana sürükler. Çocuk yalan söyleyerek kendine bir kazanç sağlamaya çalışır. Ceza korkusu varsa da çocuk yalan söyler. Çocuğun söylediği yalanı yargılamak yerine ona doğru davranışı kazandırmaya çalışmak gerekir.

Çalma Davranışı

Okul öncesi çocuklarda mülkiyet duygusu çok gelişmediği için başkasına ait bir şeyi alabilir. Bunu çalma olarak nitelendirmemek gerekir. Çocuğa başkasının bir şeyini almanın doğru bir davranış olmadığını açıklamak gerekir. Anne babanın paraya aşırı düşkün olması, cimri olması, ya da çocuğu parayla cezalandırma durumunda çocuklarda çalma davranışı gelişebilir. Bazen kıskançlıktan, rekabetten veya kendini daha değerli hissetmek için de bunu yapabilirler. Kardeşinin bir şeyini almak gibi.  Anne babaların aşırı disiplinli, katı, kıyaslayıcı olmaması gerekir.

İnatlaşma

Çocuğun inatçı olmasının sebebi annesiyle olan gergin ilişki dinamiği göze çarpan ilk bulgudur. Anne bir şeyleri dayatıyor, onunla inatlaşıyor olabilir Bazı çocukları disipline etmek zorlayıcı olabilir.. Annenin ısrarcılığı çocuğu pasif bir direnmeye iter. Çok söylenen, çok ayrıntı veren, bir şeyin çok üzerinde duran, sürekli söyleyen, sürekli uyaran, sürekli kıyas halinde olan anne çocuk ilişkisi varsa inatçılık pasif agresif şekilde devam eder. 2-3 yaşlarında gelişimsel olarak inatlaşmayı normal kabul ederiz. İlerleyen yaşlarda sürerse davranış bozukluğu olduğu düşünülebilir.

Kekemelik

Çocuk küçük yaşlarda bazı kelimeleri telaffuz etmekte zorlanabilir. Genetik bir durum olan dil bağı ile doğan çocuğun cerrahi müdahale ile bu sorunu ortadan kalkabilir. Gelişim sürecinde mesela 4-5 yaşında bazen konuşma bozuklukları ve kekeleme durumuyla karşılaşabiliriz. Ama 12 yaşındaki çocuğun kekeme davranışı daha yerleşiktir. Öncelikle fizyolojik bir sorun olup olmadığı araştırılmalıdır. Bu tür bir sorun varsa konuşma terapileri ile sorun giderilebilir.

Psikolojik kökenli kekemelikler ise çoğunlukla geçicidir. Çocuğun içsel dünyasının izlenmesi anlaşılmaya çalışılması önemlidir, Ergenlikte azalmaya başlar 20’li yaşlardan sonra geçer. Ama kişi korktuğu, strese girdiği, çaresiz kaldığı, baş edemediği durumlarda yetişkinken yeniden ortaya çıkabilir.

Çocukta kekeleme göründüğünde onu küçümsemek, eleştirmek yanlış olur. Görmezden gelmek de doğru değildir. Kendiliğinden geçmesi beklenmemeli, kekemeliğin sebebine göre uzman yardımı alması sağlanmalıdır.

Saç Koparma

Daha çok kız çocuklarında saç koparma, kaş koparma, deri yolma gibi durumlarla karşılaşılabilir. Genellikle stresi yenmek, kendilerini sakinleştirmek için yaptıkları bir davranıştır. Anneyle çocuk arasında bağın sağlıklı kurulamamasından kaynaklı olabilir.

Mastürbasyon

Cinsel kimliğin kazanıldığı 3-6 yaş çocuklarda mastürbasyon davranışı gözlenebilir. Çok normalleştirmemekle birlikte bu çocuğun keşif sürecinin bir parçasıdır. Bazen nesnelere sürtünmek, bazen eliyle kendisini uyarmak şeklinde görülür. Bunu kendi odasında yalnızken yapması söylenebilir. Daha çok erkek çocuklarda ve fazla yalnız kalan çocuklarda görülür. Çocuğun genital bölgesinde fizyolojik bir sorununun olup olmadığının araştırılması gerekir. Bölgedeki bir kaşıntı bile buna sebep olabilir. Kaka orada durdukça onu kaşındırır. Kaşıntı hissiyle hazzı keşfeder, sürekli yapmaya başlar. Uykuya dalmakta zorlanan çocuklar daha öncesinde keşfetmişlerse uykuya dalmak için bunu kullanabilirler. Böyle bir durumla karşılaşıldığında ‘Çek elini oradan, ne yapıyorsun?’ gibi aşırı tepki vermek doğru olmaz. Bunu odasında yapması söylenebilir. Başında beklemeden belli bir süre sonra ‘bu kadar yeter’ diye sonlandırması istenmelidir.

Unutulmaması gereken bir nokta da çocuk gelişim basamaklarını bazen zamanında ve sorunsuz geçebileceği gibi bazen ağır aksak ve geç tamamlayabilir . Her çocuk kendine özel bir ritimle büyür ve olgunlaşır. Burada ebeveynin aktif bir sabır göstermesi çocuğu izleyip bireysel farklılıkları gözetmesi çok daha uygun olacaktır.

The post Çocuklarda Uyumsuzluk ve Davranış Problemlerine Dikkat! first appeared on Denizli Haber Denizli Güncel.

Oyun bağımlılığı günümüz teknoloji çağının en önemli problemlerinden birisi. Psikolog Ebru Özer Özkul,  uzun saatler oyun oynama, günlük rutinlerini aksatma, oyun oynamadığı zamanlarda bile oyunu düşünmenin oyun bağımlılığı olduğunu söyledi. Özkul, oyun bağımlılarının akademik ve sosyal hayatlarında sürekli oyunla meşgul olduklarını, bunun da insani ilişkilerini bozduğunu söyledi.

Ebru Özer Özkul, bu kişilerin oyun oynaması engellendiği zaman çevresindeki insanlara tepki göstererek çatıştıklarını belirterek, “Oyuna bağımlı hale gelen kişiler oyunu bırakmakta yetersiz kalıyor, oyunun başından kalkmakta zorlanıyor. Oyundan ayrıldığında da yoksunluk belirtileri gösteriyor, zihni hala oyunla meşgul oluyor” dedi.

Psikolog Ebru Özer Özkul şu bilgileri verdi:

Oyunlar Nasıl Bağımlılık Yapıyor?

“Oyun ilk etapta seni bir rakiple karşılaştırıyor. Bazen bilgisayarla bazen de çevrimiçi olarak başka insanlarla rekabet edebiliyorsun. Onu yendiğinde haz duygusu yaşıyorsun. İnsan kazanmayı seven bir varlık. Oyunlar adım adım ilerliyor. Level atladıkça; bir sonraki aşamaya geçebilmek için, daha zorlu oyunu kazanabilmek için yeteneklerini geliştirmen gerekiyor.  Bu oyunlar gerçek hayatta yaşayamadığınız çok iyi hikayeler sunuyor size. Oyunda bir şeyi başardığınızda yeni bir yetenek yükleniyor veya daha güçlü bir silah veriliyor. Bu insanları motive eden bir şey.  Beyinlerde kazanma ihtiyacı var. Oyunda zaman geçirdikçe kazanma hırsınız giderek artıyor. Gerçek hayatta bir insanın kahraman olma ihtimali çok zayıf, ama o oyunların kahramanı siz oluyorsunuz.

Bilinç dışı seviyemiz buna göre bir koşullanma sağladığımızda o oyunda kalmamızı sağlıyor. Ne kadar uzun saatler kalırsanız bağımlılık dereceniz o kadar artıyor derinleşiyor. Onsuz yapamaz hale geliyorsunuz. Oyunun içinde kendinizi özdeşleştiriyorsunuz ve o karakterle bütünleştiriyorsunuz.

Sigara alkol bağımlılığı, madde bağımlılığı gibi durumlarda ortada sizi bağımlı hale getiren bir madde var. Oysa oyun bağımlılığında beyin dopamini kendi üretiyor, sonra kendi ürettiği şeye bağımlı hale geliyor.  Karakteri güçlendirmek ve kazanma hissini yaşamak için daha uzun süreler oyunda kalıyor ve giderek gerçek hayattan kopuyorsunuz.

İlişkiler Zarar Görüyor

Oyun bağımlılığı ilişkilerde sorun yaratıyor. Bu karı-koca veya sevgili ilişkileri için de geçerli, anne-çocuk veya arkadaş ilişkisi gibi diğer sosyal ilişkilerde de geçerli. Evli çiftlerde boşanma sebebi bile olabiliyor. Adam akşama kadar çalışıyor. Akşam beraber zaman geçirmeleri gerekirken oyunun başına oturuyor.  Diyor ki: ‘benim stresimi bir tek oyun alıyor’.

Oyun esnasında gerçeklikten soyutlandığınız bir alanda yaşıyorsunuz. Dışarıda ne olup bittiğinden haberiniz olmuyor. Çocuk düşüyor babanın haberi olmuyor.  İlişki gerçektir, gerçek ise zaman ve emek gerektirir. Ama oyun sizi gerçeklikten koparıyor ve zihninizi meşgul ediyor.  İlgi azalıyor, emek ortadan kalkıyor. Kadın da diyor ki: ‘Hayatı paylaşamayacaksam bu ilişkiyi neden sürdüreyim ki?’

Erkekler daha keşfedici, daha saldırgan oyunlar oynuyor, vurdulu kırdılı kurtarmalı güç oyunlarını seviyorlar. Kadınlar ise bu tür oyunlardan uzak duruyorlar.

Çocuklarda ve Gençlerde Oyun Bağımlılığı

18 yaş altı oyun bağımlılığına farklı gözle bakıyoruz. Oyunların tamamen zararlı olduğunu söyleyemeyiz. Belli bir sınırı aşmamışsa çocuklarda bu durumu davranım bozukluğu olarak nitelendiriyoruz. Ama saatlerce oyun oynuyorsa, sürekli oyun düşünüyorsa ve normal hayatındaki görevlerini aksatıyorsa bunu bağımlılık olarak değerlendirebiliriz.

Uzmanlar yetişkinlerde oyun bağımlılığından kurtulmak için bir anda bırakmayı savunurken, 18 yaş altı için sınırlandırmak, zamanı kontrol etmek ve zararlı oyun türlerinden uzak tutmak daha yaygın bir görüş. Tabii oyunu kişinin hayatından çıkardığınızda yerine onu ikame edecek bir şey koymanız gerekiyor. Bu bazen yeni bir hobi, bazen yeni bir uğraş, bazen spor olabiliyor.

Bazen ebeveynler diyor ki: ‘Benim çocuğumda dikkat dağınıklığı hiperaktivite bozukluğu var. 20 dakika ders dinleyemiyor ama nasıl saatlerce oyunun başında kalabiliyor?’ Dikkat ve hiperaktivites durumu olan kişilerin bir şeye dikkatini verebilmesi için çok fazla uyaranın olması ve çok fazla yönerge verilmesi gerekiyor. Oyunlarda bu fazlasıyla var. Dersi 20 dakika dinleyemeyen çocuk saatlerce oyunda kalabiliyor. Çünkü ders, gerçek hayat yavaş akıyor. Çocukların beyni ise hıza alışkın. Çok fazla uyaranla baş edebiliyorlar. Oyunlarda hızlı bir akış var. Ne yapacakları oyunculara yönerge olarak veriliyor.  Hızlı bir akış olduğunda çocuklar dikkat ve konsantrasyon ile birlikte o hızlı akışın içinde kalmayı tercih ediyorlar.

Obezite ve Duruş Bozukluklarına Yol Açıyor

Bilgisayar başında uzun saatler geçirilmesi nedeniyle oyun bağımlılığı duruş ve omurga bozuklukları, kamburluk, skolyoz gibi iskelet ve kas sistemi sorunlarına yol açabiliyor. Kişinin beslenme düzeni bozuluyor. Kişi oyun başından kalkmadığından, ne yediğinin farkında olmadığından obeziteye de sebep olabiliyor.

Bilişsel Davranışsal Terapilerle Tedavi Ediliyor

Oyun bağımlılığı olan kişilerin mutlaka uzman yardımı almaları gerekiyor. Çünkü bundan kurtulmadığında kişinin hayatında geri dönülmez zararlara yol açıyor. Ciddi ilişki sorunları yaşanıyor. Psikolog veya Psikiyatr yardımı almak gerekiyor. Biz bilişsel davranışsal terapilerle bu sorunun üstesinden gelebiliyoruz. Bu düşüncenin değişmesine yönelik çalışmalar yapıyoruz. Bazen de destekleyici medikal tedaviler gerekebiliyor.“

The post Oyun Bağımlılığı İlişkileri Bitiriyor first appeared on Denizli Haber Denizli Güncel.