Düzenli Taramalar Erken Ağız Kanseri Tespitine Yardımcı Olabilir

Diş hekiminizin sizi altı ayda bir görmekten hoşlandığını muhtemelen biliyorsunuzdur. Bu şekilde, çürükleri ve diş eti problemlerini rutin olarak izleyebilir. Ancak diş hekiminiz aynı zamanda daha ciddi bir şeye karşı ilk savunma hattınızdır:  ağız kanseri.

Düzenli diş muayeneleri, özellikle yaşlandıkça, ağız kanseri için düzenli olarak önemli taramaları içermelidir. Ağız kanseri diğer tüm kanser türlerinin %3’ünden azını oluştursa da, beş yıllık sağkalım oranı %58 ile en ölümcül kanserler arasındadır.

Ağız kanseri, kalıtsal faktörlere ek olarak, tütün kullanımı, alkol kötüye kullanımı veya taze meyve ve sebzelerin düşük tüketimi ile güçlü bir şekilde ilişkilidir. Aynı zamanda yaşla ilgili bir endişe söz konusudur. Yeni ağız kanseri vakalarının %90’ı 40 yaşın üzerindeki kişilerde ortaya çıkıyor ve bu da düzenli kontrollere olan ihtiyacı artırıyor. Birçok erken yara veya lezyon, aftlar gibi diğer durumları taklit edebildiğinden, bu taramalar daha da önemli hale geliyor. Olası bir ağız kanserini fark ettiğinizde hastalık ileri bir aşamada olabilir.

Ağız kanseri taraması niçin yapılır?

Ağız kanseri taramasının amacı, ağız kanserine yol açabilecek ağız kanserini veya kanser öncesi lezyonları, kanser veya lezyonların çıkarılmasının en kolay olduğu ve tedavi edilmesinin en muhtemel olduğu erken bir aşamada tespit etmektir. Ancak ağız kanseri taramasının hayat kurtardığını kanıtlayan hiçbir çalışma yoktur, bu nedenle tüm kuruluşlar ağız kanseri taraması için ağızdan taramanın yararları konusunda hemfikir değildir. Bazı gruplar tarama yapılmasını önerirken, diğerleri bir öneride bulunmak için yeterli kanıt olmadığını söylüyor.

Ağız kanseri riskini artırabilecek faktörler şunlardır:

– Sigara, puro, pipo, çiğneme tütünü ve enfiye dahil her türlü tütün kullanımı

– Ağır alkol kullanımı

– Önceden yapılmış ağız kanseri teşhisi

– Dudak kanseri riskini artıran önemli miktarda güneşe maruz kalma öyküsü

– Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, ağız ve boğaz kanseri teşhisi konan kişilerin sayısı son birkaç yılda artmaktadır. Bu kanserlerin artan sayısı cinsel yolla bulaşan enfeksiyon insan papilloma virüsü (HPV) ile ilişkilidir.

Ağız kanseri taraması nasıl yapılır?

Bir ağız kanseri tarama, hastanın ağız ve boğazının klinik muayenesiyle başlar ve hem görme hem de dokunmayı içerir. Önce yüz, boyun, dudaklar ve ağızdaki yumuşak dokularda şüpheli lezyonlar ve kırmızı veya beyaz lekeler ararız. Daha sonra ağız tabanında, boğazın kenarlarında ve glandüler bölgelerde olağandışı bir yumru olup olmadığına bakarız. Ayrıca dilin alt kısmı da dahil olmak üzere tüm taraflarını ve boğazınızın arkasını kaplayan dokuları inceleriz.

Herhangi bir anormallik tespit edersek, bu alanı ağız kanseri için daha fazla değerlendirmek için özel bir boya ve/veya ışık kullanırız. En yaygın testlerden bazıları şunlardır:

– Toluidin mavisi lekesi: Ağızdaki lezyonların mavi bir boya ile kaplandığı bir prosedür. Daha koyu lekeli alanların kanser olması veya kanser olma olasılığı daha yüksektir.

– Floresan boyama: Ağızdaki lezyonların özel bir ışık kullanılarak görüntülendiği bir prosedür. Hasta bir floresan gargara kullandıktan sonra, ışık altında bakıldığında normal doku anormal dokudan farklı görünür.

– Eksfoliatif sitoloji: Ağız boşluğundan hücre toplama prosedürü. Dudak, dil veya ağızdaki hücreleri nazikçe kazımak için bir parça pamuk, fırça veya küçük bir tahta çubuk kullanılır. Hücrelerin anormal olup olmadıklarını anlamak için mikroskop altında incelenir.

– Fırça biyopsisi: Bir lezyonun tüm katmanlarından hücreleri toplamak için tasarlanmış bir fırça kullanılarak hücrelerin çıkarılması. Hücrelerin anormal olup olmadıklarını anlamak için mikroskop altında incelenir.

Endişe verici bir şey fark edersek, şüpheli dokudan küçük bir parça alıp mikroskop altında kanser hücrelerinin varlığı için inceleyerek biyopsi yapabiliriz. Olası kanser gelişimine karşı ek bir önlem olarak kanser öncesi kabul edilen lezyonları da alabiliriz.

Ne Sıklıkta Ağız Kanseri Taraması Yaptırmalısınız?

Ağız kanserinin erken teşhisi, hastanın başarılı tedavi şansını artırabilir. Bu nedenle birçok diş hekimi, tüm ağzı inceleyen düzenli ağız kanseri taramaları yaptırmanızı önerir. 20 yaşından büyükler üç yılda bir, 40 yaşından büyükler ise yılda bir kez tarama yaptırmalıdır. Tütün kullanan, ağır alkol kullanan, insan papilloma virüsüne (HPV) sahip olan ve/veya ailesinde kanser öyküsü olan yetişkinler gibi risk faktörlerine sahip kişiler, yıllık ağız kanseri taraması talep etmelidir.

Kanser teşhisi kesinleştiğinde: 

Tanı kesinleştiğinde, bir tedavi planı ve prognozun oluşturulabilmesi için hastalığın yaygınlığının belirlenmesi gerekir. Evreleme, bir kanserin ulaştığı seviyeyi tanımlamak için kullanılan terimdir.  Evrelemede klinik, mikroskobik bulgular ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi tekniklerle görüntüleme yer alır. Aşamaya bağlı olarak, sağlık uzmanınız büyük olasılıkla ameliyat ve/veya radyasyon ve/veya kemoterapi ile ilgili hususları içerecek bir tedavi planı formüle edecektir. Tüm tedavilerde, ağızdaki dişler ve zarlar, daha fazla çürüme, diş eti hastalığı ve diğer enfeksiyonlar, ağız kuruluğu ve diğer daha hassas değişikliklerden korunmalıdır.

Kanser riskiniz konusunda endişeleriniz varsa, riskinizi azaltabileceğiniz yollar ve hangi tarama testlerinin sizin için uygun olabileceği konusunda doktorunuzla konuşun.

Saygılarımla.

Diş Hekimi Erdal Ersan